Bakır eksikliğinin belirtileri nelerdir?
Bakır temel mineraller söz konusu olduğunda aklınıza gelen ilk şey olmayabilir ancak bu mikrobesin, bedenin sağlığı konusunda büyük bir rol oynar.
Bakır bir mikrobesin olarak beden tarafından az miktarlarda ihtiyaç duyulur. Ancak bu az miktar beyin gelişiminde, enerji üretiminde, bağ dokularda ve kan damarlarında önemli bir rol oynar. Bakırın bağışıklık sisteminin sürdürülmesi ve genlerin aktivasyonunda da rol oynadığı görülmektedir. Ayrıca kan pıhtılaşması ve tansiyon kontrolünde de işlevseldir.
Onun faydalarını elde etmek için bedendeki bakır miktarı tam olarak doğru olmalıdır. Bakır eksikliği yaşadığınızda, bedeniniz bu işlevleri yerine getirmekte zorlanabilir ve sonucunda negatif yan etkiler ortaya çıkabilirler.
Sağlığı korumak için gerekli olan bakır miktarına ve eksikliğinin tehlikelerine burada göz atacağız. Ayrıca beslenmenize ekleyebileceğiniz bakır zengini gıdaları da değerlendireceğiz.
Bakır eksikliğinin belirtileri nelerdir?
Bakırın çok az miktarda ihtiyaç duyulmasından dolayı eksikliğinin ortaya çıkması pek yaygın değildir. Bu özellikle her gün tükettiğiniz gıdalarda bakır varsa daha da geçerlidir.
Ancak bakır eksikliği bağışıklık sisteminin gluten tüketimine tepki gösterdiği çölyak hastalığının bir komplikasyonu olarak ortaya çıkabilir. Bu eksiklik Menkes hastalığı adı verilen nadir bir genetik bozukluktan, ayrıca çinko takviyelerinin yüksek dozlarda sık sık kullanımından dolayı da oluşabilir. Çinkonun yüksek düzeyde olması bedenin bakır emiciliğini etkiler ve bu önemli besin eksik kalır. Bakır eksikliğinin ortaya çıkmasının belki de en yaygın sebebi ise mide ameliyatı kaynaklı emilim problemleridir.
Bakır eksikliğinin aşağıdakiler gibi belirtileri olabilir:
Kan kolesterol düzeylerinde artış
Geçmişte kolesterolün inme ve kalp hastalıkları gibi şeylerle bağlantılı olduğu düşünüldüğünden kötü bir ünü vardı. İyi kolesterolün varlığı toplum içerisinde kendine yer buldu ancak kötü kolesterol ve onun aşırı miktarda olması yine de sağlık için tehlike oluşturuyor.
İyi kolesterol yüksek yoğunluklu lipoproteinlerde bulunurken, kötü kolesterol düşük yoğunluklu lipoproteinlerde bulunur. Bakır eksikliği bu kötü kolesterolün oksidasyonuna yol açarak damarlarda tehlikeli yağlı maddelerin birikimine yol açabilir. Bu birikimler en sonunda damar tıkanmasına yol açarlar.
Bakır eksikliği aynı zamanda kandaki toplam kolesterol miktarının artmasına da yol açar. Bu rahatsızlık kalp hastalıkları ve kalp krizi riskinde artışa yol açar. İyi kolesterolün bile yüksek düzeyde olması güvenilir olmayabilir.
Deride solgunluk ve lekelenmeler
Cildinizin rengi melanin adı verilen bir pigment ile belirlenir. Bakır melanin üretiminde büyük bir rol oynar. Melaninin üretiminde kullanılan tirosinaz adı verilen enzimin bir parçasıdır. Bakır eksik olduğunda hipopigmentasyon ortaya çıkabilir. Yani deri normalden daha açık renkte görünür.
Kırılgan kemikler
Güçlü kemikler en çok demir ve kalsiyumdan güç alırlar ancak bakır da kemik sağlığının iyileştirilmesi konusunda önemli bir bileşendir.
Bakır kemik gelişimini doğrudan etkilediği için bu besinin düşük düzeylerde olması kemik mineral yoğunluğunda azalmaya yol açar, yani kemiğin gücü azalır.
Bu da bakır eksikliğinin neden kemik erimesi ile bağlantılı olduğunu da açıklar.
Sık sık enfeksiyon geçirmek
Nasıl olduğu belli olmasa da bakırın bedenin savunmasını oluşturan bağışıklık sistemi tepkisini belirlediği görülüyor.
Bu bedende bakır eksik olduğunda kendisini net bir şekilde gösteriyor. Interleukin-2 gibi akyuvar üretiminde önemli olan bağışıklık sistemi hücreleri, bedende bakır az olduğunda azalıyorlar.
Bu da bedenin enfeksiyon ve hastalıklar ile savaşmasını zorlaştırıyor ve onu saldırılara açık hale getiriyor.
Devamlı yorgunluk
Eğer belli bir zaman diliminde açıklanamayan bir yorgunluk yaşıyorsanız, bunun sebebi bedeninizin bakır eksikliğine sahip olması olabilir.
Bakır metabolizmada önemli bir elementtir. Demir emilimi ve taşınmasında kullanılır ve demir de alyuvarlardaki hemoglobin üretiminin temel maddelerinden birisidir.
Bakır eksikliği demirde azalmaya yol açabilir, yani demir eksikliği anemisine sebep olabilir. Anemi ise bedende devamlı yorgunluk olarak kendini gösterir ve sebebi bakır düşüklüğü olabilir.
Görme kaybı
Beslenme kaynaklı bakır eksikliği geliştirme ihtimali düşüktür ancak mide ameliyatlarından sonra yaşanan emilim problemlerinden dolayı bakır eksikliği oluşması ve bunun da görme kaybına yol açması görülmüştür.
Bakır düzeyindeki azalmanın görmeyi nasıl etkilediği belli değildir ancak pek çok uzman optik sinir hasarının sorumlu olduğunu düşünüyor. Bakır eksikliğinin optik sinirlerin çevresindeki koruyucu kılıflara hasar verdiği ve bunun de görmeyi etkileyebildiği belirtiliyor.
Önerilen günlük bakır alımı
Yaşınız günlük olarak almanız gereken bakır miktarı konusunda önemli bir belirleyicidir:
• 14-18 yaş arasındaysanız, günde 890 mcg bakır almanız gerekir
• 19 ve üzeri yaşlarda 900 mcg bakır gerekir
• Hamile kadınlarda günde 1000 mcg gerekli olabilir, emzirenlerde ise önerilen 1300 mcg’dir
Bakır kaynakları
Yeterince bakır aldığınızdan emin olmak için aşağıdaki gıda kaynaklarından faydalanabilir ve onları beslenmenize ekleyebilirsiniz:
• Kabuklu deniz canlıları
• Çekirdekler
• Sakatatlar
• İstiridye
• Patates
• Hindi
• Tofu
• Nohut
• Millet
• Avokado
• İncir
• Yoğurt
• Susam
• Somon
• Kaju
• Mantar
• Bitter çikolata
Eğer bu gıdaları beslenmenizde düzenli olarak tüketmiyorsanız, besin takviyeleri ile bakır takviyesi de alabilirsiniz.
Sonuç olarak
Doğru miktarda tüketilen bakır, bedenin demiri emmesine yardımcı olur, kemikleri güçlendirir, kan pıhtılaşmasının doğru olmasını sağlar, pek çok süreçte kullanılır.
Eksikliği olduğunda ise uyarı işaretleri ortaya çıkar ve güçsüzlük, kemiklerde güçsüzlük, yüksek kolesterol ve aşırı vakalarda görme kaybı gibi sorunlarla karşılaşabilirsiniz.
Neyse ki bakır eksikliğini gidermesi kolay çünkü bir miktar siyah çikolata yemek bile bunu tedavi edebilir. Diğer mantar, somon, takviyeler gibi besin kaynakları sayesinde bedeninizin bakır düzeyleri kısa süre içerisinde normale döndürülebilir.